Home



 

Gezichtsbedrog

Waarom deze pagina over gezichtsbedrog?
Al jaren ben ik bezig met natuur- en scheikunde en probeer ik leerlingen, dus ook jou, nauwkeurig te laten waarnemen.
Maar onze ogen /hersenen werken niet altijd zoals we het verwachten! In het voorbeeld hieronder kun je dat zelf aan ontdekken:

............. .
.
.
.
Kijk hiernaast naar de lijst en noem hardop de kleuren en niet de tekst.







Hoe komt het dat dit zo moeilijk is?
Je rechterhersenhelft probeert de kleur te zeggen, maar je linkerhersenhelft probeert de kleur te lezen!


"Optische illusies" oftewel gezichtsbedrog zijn beelden die of je ogen of je hersenen een beetje voor de gek houden. In sommige gevallen kunnen je ogen de beelden niet goed doorgeven naar je hersenen. En soms weten je hersenen niet hoe ze een plaatje moeten zien en raken dan in de war.

Onze wereld is 3- dimensionaal. We zien hoe breed en hoe dik voorwerpen zijn, hoe hoog en hoe ver weg. Dat beeld , van hoe de wereld eruit ziet, wordt gevormd in ons hoofd. En daar is heel wat voor nodig.

Er is namelijk een probleem. Onze ogen kunnen alleen maar 2-dimensionale beelden vormen. Dat zijn platte plaatjes van wat we zien, net als foto's .  Maar we hebben in ons hoofd 3-dimensionale beelden nodig, met diepte. Anders weet je bijvoorbeeld niet hoe ver je met je hand van je kopje af bent. Of waar een auto rijdt en hoe snel hij dichterbij komt.


In je hoofd moeten die platte beelden dus weer omgezet worden in 3-dimensionale beelden. Dat gebeurt in je hersenen en daar gebruiken we allerlei foefjes bij. Door naar schuine lijnen te kijken, kun je bijvoorbeeld zien hoe diep iets is, of hoe ver weg. Maar ook licht en schaduw zeggen veel over hoe een voorwerp eruit ziet.  Sommigeoptische illusies ontstaan door dat onze hersenen deze foefjes verkeerd gebruiken. In het omzetten van het platte beeld naar het 3-dimensionale beeld gaat er dan iets verkeerd.



Ik heb een verzameling gemaskt van allerlei soorten gezichtsbedrog, die leuk zijn om naar te kijken, maar ook leuk om zelf mee aan de slag te gaan.  
Zelf aan de slag kun je herkennen aan het volgende symbool:
                                                                   

Op deze pagina zul je de volgende onderdelen tegenkomen:
1     Wat is gezichtsbedrog?
2    Onmogelijke figuren
        2.1    Onmogelijke beelden

        2.2    Onmogelijk perspectief of overgangen

        2.3    Onmogelijke afbeeldingen en standpunt
3    Trompe l'oueil
4    Herkenning
5    Dubbele figuren
6    3D
7    Geometrisch bedrog
8    Nabeeld
        8.1     
Nabeeld bij één stilstaande afbeelding
        8.2     
Nabeeld en de film
        8.3     Nog wat nabeelden...
9    Anamorfosen
        9.1    De gewone anamorfosen
        9.2    De gecompliceerde anamorfosen




Ik hoop dat je je zult verbazen!!!



1    Wat is gezichtsbedrog?
Een optische illusie of gezichtsbedrog is iets dat door onze hersenen anders geinterpreteerd wordt dan dat het oog te zien krijgt.
.

2    Onmogelijke figuren
.
Onmogelijke figuren zijn figuren, getekend of op een andere manier weergegeven in twee dimensies (2D, dus lengte x breedte), die onmogelijk lijken te kunnen bestaan in drie dimensies (3D, dus lengt x breedte x hoogte).

2.1    Onmogelijke beelden

Hoeveel poten heeft deze olifant? Hoeveel poten heeft deze duivelstand?


2.2    Onmogelijk perspectief of overgangen:


...
...
delprete trein
De afbeelding hierboven (en deze link) is  van Rob Gonsalves.


2.3    Onmogelijke afbeeldingen en standpunt:
Of je iets lijkt te zien dat echt bestaat of beweegt hangt af van het standpunt dat je zelf hebt...

        In de spiegel zie je dat de driehoek niet bestaat...
.

Klik op de afbeeldingen  hieronder om de filmpjes te zien, die te maken hebben met je standpunt.

.


De drakenillusie (hierboven: 2e filmpjevan links) is echt zo verrassend als je op het filmpje hebt kunnen zien.
Download het patroon in de kleur die je wilt, ril de lijnen die straks gevouwen moeten worden, knip 'm uit en plak de vorm zo dat de achterkant van de kop bol is.
Verbaas jezelf en anderen!!!
Download een patroon om de onmogelijke driehoek te maken!
Knip de vorm uit op de doorgetrokken lijnen, vouw de vorm daar waar je stippellijnen ziet (allemaal zo dat je de stippellijntjes blijft zien) en beweeg net zolang totdat je voor je eigen ogen de onmogelijke vorm ziet verschijnen!
.
Kom je er niet uit, kijk dan naar het filmpje via deze link.

.
Maak je eigen puzzel van onmogelijke figuren.
Download de stukken en knip ze uit.
Probeer de figuren hieronder te maken.
..

3    Trompe l'ouíl

Trompe l'oeil is een schildertechniek die zeer realistisch aandoet. Het woord Tropmpe l'oeil is Frans en betekent letterlijk bedrieg het oog, of gezichtsbedrog. Over het algemeen wordt het in stillevens toegepast, maar ook in muurschilderingen om bijvoorbeeld de echte aanwezigheid van pilaren of standbeelden te suggereren. In plafondschilderingen kan met deze techniek gesuggereerd worden, dat er bijvoorbeeld een koepel op de ruimte aanwezig is.


De fantastische entree hierboven bestaat niet echt!
Hij is geschilderd door Richard Haas op het 'Brotherhood building '
in Cincinnati, Ohio in 1983
.


Nog meer mooie afbeeldingen...

4    Herkenning

    

Hoeveel driehoeken zie je? 1,2 of geen?
.




Je ziet denk ik de twee driehoeken hierboven. Wat is er aan de hand met de rechterdriehoek?
.




Wanneer je van links naar rechts leest, zie de de letters A, B en C. Wanneer je van boven naar beneden leest zie je de cijfers 12 ,13 wn 14.
.

5    Dubbele figuren

                           

Je ziet een rotspartij en dieren...                                                                                                           Welke twee dieren zie jij?



                                                                       

Een eskimo en een indianengezicht....               Een muzikant en een vrouw.....                            Zie jij het mensje en de man?




In het bruin kan je lezen: me. Wanneer je erdoor heen kijkt lees je : you.




In zwarte letters lees je: good. In witte letters lees je evil.




Vis of meisje? (Draai je hoofd!)




Als je goed kijkt zie je een aantal dierlijke schaduwen.  Foto: Jeff Bilinovac.




Oude man of jonge ruiter?




Er is een hele dierentuin gebruikt om het gezicht van deze man samen te stellen.  Er zouden 30 dieren te tellen zijn...

Nog veel meer dubbele betekenissen...



6    3D



Kijk een paar seconden naar bovenstaande afbeelding en beweeg daarna met je hoofd dichter naar het scherm. Het  vrouwenlichaam zit weer aan elkaar.....
.

Wil je de afbeeldingen hieronder echt ruimtelijk, dus 3-D, zien, dan kun je dat op één van de volgende twee manieren doen:

- Ga met je neus vlak bij het beeldscherm zitten en kijk naar een zwart stuk. Nu moet je net doen of dat zwarte stuk een gat is, waarmee je door de tekening heen kan kijken. Blijf door de tekening heenkijken en beweeg rustig verder van het beeldscherm vandaan. Zit je op de normale afstand van het beeldscherm, dan moet je je blik stilhouden en blijven kijken! Als het goed is zie je een dier...

- Ga met je neus vlak bij het beeldscherm zitten en kijk scheel. Zorg dat er twee dezelfde vormen over elkaar heen gaan. Blijf het beeld vasthouden en beweeg rustig naar achteren. Zorg dat je de twee vlekken als één blijft zien!!!
Zit je op de normale afstand van het beeldscherm, dan moet je je blik stilhouden en blijven kijken! Als het goed is zie je een dier...

                                                                   


                                                    


                                                    


                                                                    3D vlinders


                                                                       zwevend snoep


                                                                saturnus


                                                                3D vissen

                                                                               haai

                                                                               veer


                      eenhoorn

Als je nog niet uitgekeken bent, zijn er hier nog heel wat 3D afbeeldingen...



7    Geometrisch bedrog

                                   

Welke cirkel is groter? Of zijn ze even groot?                       
Zijn de lange lijnen van dezelfde lengte?
.


                   

Zijn dat een vierkant en een cirkel?                   Alhoewel het er niet zo uitziet, is de afstand tussen punt A en B,
                                                                               dezelfde als tussen punt B en C.


8    Nabeeld

8.1    Nabeeld bij één stilstaande afbeelding:

               

Staar minstens 30 seconden naar de zwarte gloeilamp. Je mag wel met je ogen knipperen, maar niet bewegen! Staar direct daarna naar het  witte vlak ernaast. Wat zie je?



.        .
.
Blijf dertig seconden staren naar de witte stip en staar dan naar het witte vlak ernaast. Wat zie je?



Een nabeeld ontstaat niet zo maar. Bij het volgende experiment kun je ontdekken wat er op van invloed is.
Lees de nederlandse uitleg en klik dan op de afbeelding om het beeld te laten bewegen. 


......

.

.

1. Staar 15 seconden naar het kleine witte vierkantje in het midden van de afbeelding ( negeer de bewegende stip). Probeer niet te knipperen. Beweeg na 15 seconden de cursor naar de figuur, zodat deze verandert in een wit vlak. Staar naar het witte vlak en je zult nu kleuren zien. Welke?

2. Doe het experiment nog een keer, maar volg deze keer met je oog de bewegende, witte stip. Nadat je de stip 15 seconden gevolgd hebt beweeg je de cursor naar de figuur. Deze wordt weer wit. Zie je nu de kleuren?




Uitleg van bovenstaand experiment:
Het netvlies in ons oog is heeft 3 typen kleuren 'ontvangers'. Deze zijn het meest gevoelig voor één van de volgende kleuren: rood, blauw of groen.  Wanneer je te lang naar een bepaalde kl
eur kijkt worden de 'ontvangers' moe. Wanneer je dan naar een witte achtergrond kijkt doen de 'ontvangers' hun werk niet goed.  De informatie die je hersenen krijgen is niet in balans en daardoor zie je de nabeelden van de verschillende kleuren.
Bij het tweede experiment , wanneer je de bewegende witte stip volgt, bewegen je ogen de hele tijd. Er is daardoor geen enkele kleur die de 'ontvangers'  te lang prikkelen en dus vermoeien. Je ziet dus geen nabeeld.


We ontvangen de beelden in ons oog op ons netvlies. Alles wat op het netvlies geprojecteerd wprd, "dooft " slechts langzaam uit: elk beeld blijft eventjes op het netvlies hangen; gemiddeld één derde van een seconde.
Indien we ervoor zorgen dat verschillende - gelijkaardige - beelden elkaar snel opvolgen, dan vloeien de beelden in elkaar. Probeer het maar bij het volgende experiment.



8.2    Nabeeld en de film:
Plateau was een Vlaams geleerde die gefascineerd was door de waarneming en vooral door de verschillende soorten illussies die we met waarneming kunnen laten ontstaan. Hij ontdekte het principe dat het beeld nog gedurende één derde van een seconde blijft nawerken op ons netvlies. Daarop verder werkend kwam hij tot de conclusie dat als we een aantal bijna dezelfde beelden snel op elkaar laten volgen, we zo de 'illusie'  kunnen creëren van een bewegend beeld. De voorloper van de film was geboren!
Om zelf een 'filmpje' te maken kun je een flipboekje maken.



Een flipboekje maken:
1. knip alle delen uit.
2. leg de blaadjes, met blz. 1 bovenaan, op de goede volgorde.
3. zorg dat de blaadjes mooi recht op elkaar liggen en zet een knijper op de kant waar de  
   
afbeeldingen staan (zodat ze niet meer kunnen verschuiven).
4. lijm of niet de blaadjes aan de andere kant vast.

.
sneeuwman blz. 1
sneeuwman blz. 2
sneeuwman blz. 3
sneeuwman blz. 4
rennende dalmatiër 1
rennende dalmatiër 2
rennende dalmatiër 3
surfer 1
surfer 2
maanmannetje
gooiend mannetje

Kijk naar de bewegende animatie op de site en lees de uitleg!

        Een ronddraaiende animatie maken:
ronddraaiende animatie
patroon ronddraaiende animatie
uitleg ronddraaiende animatie


8.3    Nog wat nabeelden...



In bovenstaande video zie je bewegende beelden... Ik heb dit boekje liggen; vraag er naar om het zelf te doen!!!
.


 

Sta stil! Deze cirkels blijven gewoon niet stil staan...
.

 

 Ook deze cirkels blijven gewoon niet stil staan...

 

9    Anamorfosen
Een anamorfose is een vervormde tekening.
..
Anamorfosen kunnen worden verdeeld in twee groepen:
9.1    de gewone anamorfosen, die eenvoudigweg vanuit een bepaalde hoek kunnen worden bekeken.

fietspad Eigenlijk zijn we allemaal wel vertrouwd met gewone anamorfosen. We weten allemaal dat een fiets die op straat langgerekt getekend is, er voor de fietser beter uitziet dan wanneer defiets in normale proporties op het plaveisel zou liggen.

Iemand die gebruik maakt van vervormde tekeningen is de krijtartiest Julian Beever. Er zijn op het internet vele krijttekeningen van hem te bewonderen.  Allemaal geven ze, vanuit de juiste hoek bekeken, een sensatie van diepte.
..

Filmpje Julian Beever 1                     Filmpje 2 Julian Beever     

Nog meer mooie krijttekeningen...
.   

marieke bolhuis
marieke bolhuis
marieke bolhuis
Bovenstaande kunstwerken zijn van Marieke Bolhuis. (kijk bij Installaties!!!)
.

Je ziet de cirkels als je precies goed staat...

.
..9.2    de gecompliceerde anamorfosen, die met behulp van spiegels of reflecterende lenzen moeten worden bekeken.



Zelf met anamorfosen aan de slag:


Een kant en klare anamorfose bekijken:


Maak eerst een spiegelende koker. Pak een lege toiletrol en een stuk aluminiumfolie. Plak dit strak om de rol heen. Probeer zo min mogelijk kreukels te maken.
.
Download vervolgens een anamorfose naar keuze. Kleur de tekening in en zet daarna de koker op het rondje.
Door in een spiegelende koker te kijken, zie je wat de tekening voorstelt.   Wat stelt het voor?

Anamofose 1                          Anamorfose 2                               Anamorfose 3


Zelf een anamorfose tekenen:
Stap 1: Teken een afbeelding in het vierkant met de vakken. Hieronder is een eenvoudig huis getekend. Stap 2: Trek de tekening van het huis over op de ronde mal met behulp van de letters en cijfers (de coördinaten).  Bijvoorbeeld: de bovenkant van het huis is F3, geef dit aan op de mal bij F3. Stap 3: Als je de tekening hebt overgezet op de mal, neem dan de spiegelende koker. Zet de koker in de middelste cirkel van de mal; je ziet nu de originele tekening.

Stap 3: Als je de tekening hebt overgezet op de mal, neem dan de spiegelende koker. Zet de koker in de middelste cirkel van de mal; je ziet nu de originele tekening.

Voorbeelden van anamorfosen
Nog andere voorbeelden van anamorfosen